
«هِیجار» آلبوم «موسیقیِ لری (لُریِ بختیاری)» با آواز «بهمن علاالدین» به آهنگسازی و تنظیم «عطا جنگوک» بهنوازندگیِ «گروه شهرآشوب» است که در شبِ یلدای سال ۱۳۷۰ اجرا و ضبط و یکسال دیرتر منتشر شد. آلبوم «هِیجار» که بر پایهی سرودهها و ملودیهای «بهمن علاالدین» است در ۱۱ تراک بهمدت ۵۸ دقیقه منتشر شده است.
چه خووه شو مَهی پا تَشِ تنگی تا خروسخون گپ زنی وا هَمدِرَنگی
(خوب است شبِ مهتاب، کنار آتش تا بانگِخروس با همدلی گفتوگو کردن)
(خوب است شبِ مهتاب، کنار آتش تا بانگِخروس با همدلی گفتوگو کردن)
فهرست:
۱. مقومِ شیرعلی مِردون (مقام شیرعلی مردان)
۲. عبدهممد للری (عبدالمحمد للری)
۳. ترانهی مِینا بنوش
۴. چوپیبهروم و مریم (بهرامِ چوپان و مریم)
۵. ترانهی خروسخوان
۶. دستمالِ حریر
۷. ترانهی تیبهرِه (ترانهی چشم بهراه)
۸. زخمهای بهیاد عبدهممد (زخمهای بهیاد عبدالمحمد)
۹. آواز بختیار
۱۰. ترانهی بلال بلال
۱۱. ترانهی دیمه
هنرمندان:
آواز: بهمن علاالدین
سنتور: رضا شفیعیان
تار: عطا جنگوک، منصور سینکی
سهتار: عطا جنگوک
نی: عبدالنقی افشارنیا
کمانچه، قیچک: اردشیر کامکار
دف: بیژن کامکار
عود و بمتار: حسین بهروزینیا
تمبک: محمود فرهمند
تکنواز نی: علی حافظی
ایل بختیاری تاكنون نسبت به اصالتهای کهنِ فرهنگی خود وفادار مانده و در خورجین ارزشهای سنتی خود موسیقی را از «كوهچراهها» به «وارگههاای» ماندگار با دستمایهای شيرين و گوشنواز كشیده است كه ستایشِ پُر مهرِ طبيعت است. ترانههای فولکلور با زيباییهای ملوديک، پیش از هرچيز گویای احساس انسانی، ملی و جستوجوی همبستهگیهای بشری است كه با زبانی خلاق مفاهیم کهن را در ذهن متبادر میسازد. در موسیقی فولکلور گرچه بر شاعر و سرایندهاش آگاهیاهی نداریم، اما به تمامی آیینهی اصالتهای بومی است و جزیی از میراث و مُردهريگ ارزشهای قومی یک طایفه یا قبیله به شمار میرود.
فولکلور در سیر رشد خود حادثهای طبیعی و متعلق به زمانهای گذشته محسوب میشود، اما چنین فرآیندی بههمان نسبت از توسعه و گسترش بیبهره نبوده و شگفت آنکه هربار تغییرات و پیرایههای تازهای را به خود پذیرفته است بیآنكه از جوهر دیرین خود فاصله گيرد. هماین عدم ایستایی اين موسيقی را به دینامیزمی سوق میدهد و به این دلیل است كه شنونده را نزدیک و شيفتهی خود میسازد.
ترانهی «مینا بنوش» از کهنترین آوازهای ایل بختیاری است و پيشتر با نام «عزيزم سوزه» اجرا شده بود. «مینا بنوش» از دستمایهای برخوردار است كه با كمپوزیسیون جداییناپذیر شعر و موسیقی در سرشتی فولكلوریک جلوه و جلای روحِ محلی ايجاد میکند. همبستهگی شعر و موسیقی در ایل بختیاری تفكيکناپذير است و هر شعری در ایل بختیاری، ملودیِ ویژهی خود را دارااست.اين سرودهها كمتر تابع قواعد عَروض بوده و بيشتر آوازی هجایی دارند. ویژهگیِ ديگر «فراگير بودن» درونمايه در عين «فرديت» است.
«عبدهممد للری» گرچه آخرين حدیث نامكرّر عشق در ایل بختیاری نيست، اما از زیباترین عاشقانههاای است كه در دهههای اخیر به جريدهی نامكتوب دلدادهگیهای ایلیاتی و ادبيات شفاهیِ «كوچزيستی» پیوند خورده است. در بدشگونیِ شامگاهِ چهارشنبه، بيست و يكم ماه، نرم و سبکبار، «عبدهممد» و ماديانِ سفيدش، «لَلَر» و «كُتُک» را درمینوردند و «خدابس (دخترِ عاشق)» در میانهی راه غریبانه جان سپرده است، «عبدهممد» بیقرار که زنجیر ایلخانی را بریده، در محاصرهی تفنگچیها در «قلعه زراس» تنها و بیكس است و بیپیرایه میخوانَد.
واژهنامه:
همدرنگ: همنشين، همدل و همزبان
تش و تنگ: آتش پر حجم
دنگل: گُلدانه و دانهدل
نغمههای «موسیقی بختیاری» ظريف و سركشاند و نمیتوان آنها را با «گامهای مترونیک» سنجيد یا مهار كرد و بیشتر در ردیفهای «گوشهی شوشتری»، «بختیاری»، «آواز اصفهان»، «آواز دشتی» یا دستگاههای «شور» و «همایون» جای میگیرند.
چه خووِه مال باركُنِی، یارت وابات بو كومیچال زین مَخمَلی به زیرِ پات بو
چه خووه مال بار ونِی، به دشتِ شیمبار دستِ گل مِنِ دَستُم بو، چی پار و پیرار
عزیزم مینا بناش، دستمالِ هفترنگ چی تیات پیدا ندا، به ایلِ چهارلنگ
میلاُم بی كه بینُمِت، دیدُم نبیدت خاطِرُم جا نَگِرِید، كَندُم ز دینِت
مو اُویدم كَدِ رَه، ری كردم وا پشت غَمِ خوم كم سیم نِبی، سَریت مونِه كُشت
عزیزم مینا بناش، دستمالِ هفترنگ چی تیات پیدا ندا، به ایلِ چهارلنگ
عاشِقُم، ديونِهيُم، بيايید بُكُشینُم بُوَندينُم كَدِ گُل، هیچ مَگُشینم
چه خووه مال بار ونِی، به دشتِ شیمبار دستِ گل مِنِ دَستُم بو، چی پار و پیرار
عزیزم مینا بناش، دستمالِ هفترنگ چی تیات پیدا ندا، به ایلِ چهارلنگ
میلاُم بی كه بینُمِت، دیدُم نبیدت خاطِرُم جا نَگِرِید، كَندُم ز دینِت
مو اُویدم كَدِ رَه، ری كردم وا پشت غَمِ خوم كم سیم نِبی، سَریت مونِه كُشت
عزیزم مینا بناش، دستمالِ هفترنگ چی تیات پیدا ندا، به ایلِ چهارلنگ
عاشِقُم، ديونِهيُم، بيايید بُكُشینُم بُوَندينُم كَدِ گُل، هیچ مَگُشینم
کوتاه از جلد و متنِ آلبوم (ویرایش شده)